Bóng đêm dần dần phủ xuống.

Ban ngày có bảy tám thư sinh giúp đỡ nên số lúa còn phải tuốt không còn nhiều lắm, cả nhà lại chậm rãi làm việc.

Năm nay bởi vì hạn hán và nạn châu chấu nên thu hoạch trong ruộng không tốt lắm, năm trước một mẫu ruộng có thể thu được hơn ba trăm cân lương thực, năm nay sản lượng chỉ khoảng hai trăm cân.

Nộp thuế một phần mười lăm, tổng sản lượng của năm mẫu ruộng là một ngàn cân, như vậy là phải nộp hơn sáu mươi cân.

Chờ sau khi thu hoạch xong, huyện nha sẽ phái người tới từng thôn để thu lương thực, đích thân kiểm tra và thu nhận, không có bất kỳ gian dối nào.

Điều may mắn duy nhất chính là lúa nộp lên là loại chưa được phơi nắng, vẫn còn ẩm nên nặng cân hơn, ít nhiều có thể tiết kiệm được một hai cân.

Trình Loan Loan đổ lúa tuốt được vào trong bao tải cột lại, để Triệu Tam Ngưu khiêng vào trong nhà chính đặt gọn gàng, sáng mai lại lấy ra phơi nắng.

Trình Chiêu cầm chạc cây gom những thân cây lúa đã tuốt hạt xong sang một bên, Triệu Đại Sơn đem những cây này buộc lại xếp chồng thành đống rơm. Đống rơm này cất lại, đến mùa đông có tác dụng lớn, không chỉ có thể nhóm lửa mà còn có thể trải trên giường, cũng có thể nhét vào trong vỏ chăn làm chăn. Đống rơm sau khi chất xong lại đắp thêm cỏ lau ở trên cùng, tránh bị mưa làm ướt.

A Phúc đang nấu nước để rửa mặt ban đêm.

Thẩm Chính không có việc gì làm, đi dạo khắp nơi.

Hắn vểnh chân ngồi bên cạnh Trình Chiêu, mở miệng nói: "Cha ta bảo ta học tập thêm với ngươi, bảo ngươi làm cái gì thì ta liền làm cái đó. Thấy ngươi mỗi ngày đều làm việc nhà nông như vậy, rốt cuộc thì khi nào bắt đầu đọc sách?" Trình Chiêu cũng không ngẩng đầu lên nói: "Làm việc nhà nông cũng là một môn học vấn, ngươi có thể làm cùng với ta."

Thẩm Chính cười xùy một tiếng: "Có thời gian rảnh rỗi như vậy còn không bằng đọc sách đâu, lúc về mà cha ta tới hỏi mấy ngày nay ta đọc sách gì, ta không biết trả lời sao hết."

Trình Loan Loan đang khom lưng thẳng người lên, đấm eo ngồi xuống ghế, mở miệng hỏi: "Thẩm thiếu gia nếu như rảnh rỗi không có việc gì làm, vậy ta sẽ hỏi ngươi một vấn đề."

Thẩm Chính không thèm để ý: "Ngươi nói đi."

"Ta nghe nói khoa cử hàng năm đều kiểm tra dân sinh, vậy ta liền hỏi một vấn đề về phương diện này." Trình Loan Loan vừa xoa xoa thắt lưng vừa nói: "Năm nay phương bắc hạn hán, phương nam lũ lụt, giữa hai vùng nam bắc lại có châu chấu, thiên tai loạn lạc các nơi liên tiếp xảy ra, bách tính không có đồ ăn sẽ trở thành lưu dân. Từ xưa đến nay, lưu dân luôn là vấn đề đau đầu nhất của triều đình, nếu các ngươi là quan viên triều đình, làm sao giải quyết được vấn đề này?"

Thẩm Chính đã đọc qua sử sách, đương nhiên biết sự nguy hiểm của lưu dân. Mấy triều đại trước chính là bởi vì lưu dân tụ tập khởi nghĩa, từ đó mới bị diệt vong.

Hắn không nghĩ tới, một nông phụ lại có thể biết những thứ này.

Xem ra, hắn quá coi thường nông phụ rồi.

Hắn cân nhắc mở miệng nói: "Cách làm của triều đình từ trước đến nay đều là trấn áp và trấn an hai bút cùng vẽ. Trấn áp là phái binh, trấn an là mở kho cứu tế phát lương thực, bố trí nhiều lều phát cháo. Đợi đến khi thiên tai đi qua lại đem những lưu dân này đưa trở về nguyên quán, người không có nhà để về thì sẽ đưa đến khu vực vô chủ khai hoang định cư.

Trình Loan Loan nhìn về phía Trình Chiêu: "Ngươi nghĩ sao?"

Biện pháp trấn áp và trấn an mà Thẩm Chính nói là cách làm của thượng vị giả từ trên xuống, đây là tư tưởng của giai cấp cầm quyền.

Mà Trình Chiêu, lớn lên ở nông thôn, tư tưởng của hắn hẳn là dựa nhiều hơn vào bách tính. Chẳng qua hắn làm người cứng nhắc, tư tưởng phải cần kích thích mới có thể càng thêm mở ra.

Trình Loan Loan tiếp tục mở miệng: "Trấn áp và trấn an chỉ có thể tạm thời giải quyết vấn đề lưu dân, nguyên nhân căn bản là gì, có từng nghĩ tới không?"

+

Thẩm Chính nhếch khóe môi nói: "Không phải vừa rồi ngươi đã nói rồi sao, bởi vì thiên tai liên tiếp xảy ra, mới có thể có lưu dân."