Trước cửa rạp hát Cinêma bên kia đường trong năm 1979 có một tiệm bán chè, bên kia đường có hai vợ chồng và một đứa con hai tuổi, đời sống mát đẹp vui với cảnh trước rạp cinêma, người đông phố đủ đêm ngày. Ngoài giờ học hành, tôi làm thêm chút việc trong rạp chiếu phim, trước phim chiếu buổi tối 8 giờ, tôi hay qua bên đó ngồi chơi hóng mát ngắm người đến coi phim, chủ tiệm chụp hình, bán chè hay sửa đồng hồ ngồi trò chuyện vui trước rạp hát. Tôi còn nhỏ hơn hết mọi người, tôi còn đi học, mấy anh đã có gia đình mà mở cửa tiệm hết rồi. Cô chủ tiệm bán chè là một người hay xài đồ trang điểm có giá trị, ông chủ tiệm bán chè là thợ may, hàng ngày ông phải ra mở tiệm may đến chiều mới về, bà vợ ở nhà lo tiệm bán chè. Từ tiệm bán chè ra chợ chỗ tiệm may thì cỡ 200 thước, nhà tôi ở giữa đường đi. Trong thời gian đó, đời sống cũng khó khăn và cũng có chuyện trộm cướp xảy ra trong thành phố, lúc đó gạo một bao (100 kg) là 24000 kíp, sau năm giải phóng đến năm 1979 giá gạo 24000 kíp là quá cao rồi. Tôi sanh đẻ ở thành phố Luang prabang, chưa từng nghe trộm cướp, mới nghe năm đó thôi.
Một hôm còn chừng 3 ngày nữa là ngày rằm, lễ đua ghe cuối tháng 9 âm lịch của Lào, đêm thứ sáu tôi đi chơi chung với ban nhạc trường học ở làng Phanôm, hôm đó tôi muốn bệnh, tôi về sớm. Con đường về phải đi qua cái lò thiêu người hay nghĩa trang Lào thì tôi lái xe honda vừa đến đó thì xe chết máy, tôi mới dắt bộ chừng 600 thước thì tới trước cửa rạp Cinêma, lúc đó trước 10 giờ đêm phim còn chưa tan, tôi thấy mệt vì dắt xe honda bộ về, ông chủ tiệm bán chè ngồi ở trên chiếc xe honda ngắm người qua lại, ông hay ngồi đó chờ phim tan để ngắm em gái đến coi phim rồi mới dọn tiệm đi ngủ. Tôi cúi đầu chào nói:
- Chào anh, em mệt quá, xe chết máy dắt bộ về, em ăn bát chè giải khát đã. Lúc đó trong tiệm không có ai chỉ có mình tôi, vì sau rạp hát chiếu phim rồi là đường lối vắng tanh, thành phố quá nhỏ không có chỗ mà để cho người đi chơi đêm.
Tôi bước vào tiệm và nói:
- Cho xin một bát chè. Cô chủ tiệm nói:
- Anh đi đâu về hôm nay? Không thấy anh ở rạp cinema.
Tôi trả lời cô chủ tiệm:
- Tôi giúp bạn chơi nhạc, thân thể thấy như bệnh và tôi về sớm lái xe qua cái lò thiêu người thì vừa đúng xe chết máy mới dắt bộ về đây nè.
Cô bán chè đứng ẵm đứa con gần hai tuổi ngó mặt tôi mỉm cười và nói:
- Ồ, anh đi qua lò thiêu nghĩa trang ban đêm mà không sợ ma, nếu vài ngày nữa nhà tôi có ai chết thì anh đến chơi và thăm nghe.
Lời nói này tôi vẫn nhớ rõ trên đời tôi tới ngày hôm nay vì cô nói xong quay lưng vào làm bát chè, tôi nghĩ câu đùa giỡn, nào ngờ đó là một cái linh tính sắp xảy ra với đời sống gia đình này. Mấy câu chọc ghẹo lạ lùng đó, tôi ngẩng đầu lên ngó cô đi làm bát chè thì tôi thấy cô không có cái đầu trên vai. Tôi nghĩ là tôi mệt hay cảm sắp viếng thăm hay mình hoa mắt khi mệt.
Tôi ăn xong bát chè tôi nói:
- Cô tính tiền.
Khi cô đến tính tiền và thối tiền lẻ cho tôi thì tôi lại thấy cô không có cái đầu mà chỉ nghe tiếng nói thôi, cô nói:
- Đừng quên đến thăm nhà tôi nghe, nếu anh không sợ ma.
Tôi chẳng nghĩ gì nhiều, chỉ nghĩ là mình hoa mắt thôi, cũng hơi nổi da gà một chút mà không nói, tôi bước ra chào hai vợ chồng chủ tiệm và dắt chiếc xe honda về nhà ngủ.
Sáng hôm sau ngày rằm, 10 giờ sáng tôi bệnh cảm ngủ chưa dậy thì tôi nghe tiếng khóc của ông chủ tiệm ở trước nhà và gọi tôi.
Tôi chợt choàng dậy bước ra hỏi:
- Anh có gì xảy ra? Không mở tiệm may sao? Hôm rằm không bỏ xôi cho thầy sư sao? Có gì anh? Anh vừa khóc mũi dãi và nước mắt trả lời:
- Vợ anh mất rồi, đi mua gạo. Tôi cười và trả lời anh:
- Vợ anh đâu phải con nít đâu mà mất, đi mua gạo xong thì về chứ anh, rồi anh về trước đi, để em rửa mặt tắm, ăn một chút rồi em qua nhà anh.
Anh quay lưng vào tôi vừa khóc lớn vừa đi về.
Một tiếng sau, tôi đi bộ tới thì thấy hàng xóm, thanh niên trong làng bà con đằng anh chủ tiệm và bà con đằng vợ của anh đó đầy người và thêm một đứa em ruột của cô bán chè từ quê về chờ coi ngày đua ghe mỗi năm có một lần. Tôi đến cũng có mấy người già tuổi gọi anh kể rõ câu chuyện cho nghe, anh kể cô vợ nói với anh:
- Có hai người quen với bạn anh lái xe tải đến hỏi em mua gạo không? Một bao có 6000 thôi em đi mua. Ông chồng nói:
- Gạo 24000 một bao, ai bán cho em 6000 bao giờ, tụi nó đem em đi luôn thì có, sợi dây chuyền trên cổ của em coi chừng, anh không cho đi nghe.
Rồi ông chồng đi ra chợ mở tiệm may quần áo sáng. Bà vợ anh đi qua một tiệm đánh vàng cũng nói đi mua gạo thì chủ tiệm đánh vàng cũng nói giống như ông xã cô nói:
- Đừng đi, không có gạo giá đó đâu?
8:30 giờ một chiếc xe honda xích lô đến đón cô mà cô vẫn đi, số phận đường đời, trước khi lên xe đi với người lạ, linh tính cô quay mặt lại với đứa em ruột và nói:
- Nhớ ghi bản số xe này và trong một tiếng đồng hồ mà không thấy chị về thì em đi báo cho anh rể ở tiệm may hay báo công an và trông cháu, chị đi với người ta.
Thì hơn một tiếng đồng hồ đứa em vợ mới đi báo cho anh rể ở tiệm may thì ông chủ tiệm mới đi qua vừa khóc vừa gọi tôi. Ông chủ tiệm có linh tính là vợ ông đã chết. Ngày hôm đó 12 giờ, người lái xe honda xích lô đã bị bắt mà vẫn còn chưa biết cô ở đâu, ông chủ tiệm nói:
- Ai có xe honda tôi giúp tiền xăng, chia nhau ra tìm ngoài vòng quanh thành phố, cầu may cho được gặp còn sống chứ đừng chết.
Lúc đó tôi không biết da gà hay da ngỗng gì chẳng hay luôn, da đầu tôi như da cóc, tôi chỉ ngồi lắc đầu, mà tôi chẳng nói năng được gì cả vì những hình ảnh cô bán chè không có đầu và lời nói đêm qua. Có 9 chiếc xe honda chia làm 3 đoàn, mỗi đoàn 3 chiếc đì tìm kiếm vòng quanh thành phố phía ngoài nhà người ở, đến 6:30 giờ chiều ai cũng về nghỉ ngơi tắm rửa ăn cơm rồi đến chơi chia buồn và hỏi nhau còn nơi nào mà mình chưa đi để chuẩn bị ngày mai sáng. Cỡ sau 10 giờ đêm, sau cinêma tan về, đường sá im lặng, chỉ còn ở trước cửa tiệm chè và bên sân rạp cinêma ngồi trò chuyện về cô bán chè thôi, bỗng nhiên có một ông già chủ quán phở ở chợ đi bộ ngang qua mới hỏi:
- Có chuyện gì các con?
Ông nghe chuyện kể, ông mỉm cười nói:
- Qúa dễ, ai cũng chạy đến nghe ý kiến ông.
Ông nói:
- Lấy một cái áo người mất tích đó và đi đến làng (Ban Done), xa đó, đến đêm nay hỏi tới người tên Phanh, người đó là con rể tôi và nó sẽ cho biết là còn sống hay không, giờ ở đâu và sẽ kiếm gặp lúc mấy giờ.
Ông chủ tiệm chè hồi hộp và rủ nhau đi, gần một tiếng cỡ 11 giờ đêm thì tới người đó, ông còn trẻ cỡ 30 tuổi thôi, ông đặt qủa trứng gà trên cái áo của cô bán chè và nhắm mắt một lát thì ông nói: “Thành xác rồi, màu xanh phủ ngập không biết bụi cây hay sao và 8:30 giờ sáng mai mới có người quen gặp chứ không phải bà con nào hết và đừng quên đi qua hai cái cầu mới gặp, bên trái đường chừng 20 thước sẽ gặp, thôi nửa đêm rồi về đi".
Về đến trước của rạp cinêma, ngồi uống nước ngọt bàn nhau. Đường đi về Vạn Tượng qua hai cái cầu bên trái hay dọc theo sông Mekong cũng hai cái cầu bên trái, hỏi chia nhau ai lấy đường nào ngày mai. Sáng đến tôi với anh chủ tiệm sửa radio là hai chiếc xe honda với thêm hai người cùng làng là bốn người đi về phía sông Mekong. Bắt đầu từ 6:30 sáng, buổi trưa ai cũng bận muốn đi coi ngày lễ đua ghe. Ra ngoài thành phố, bên sườn núi cũng phải đậu xe đi trên cầu thang đất, mở cửa vườn người ta vào trong tìm kiếm. Bốn người đêm qua ngủ ít, ai cũng mệt mới nói:
- Vườn cuối cùng, về tắm ở thác nước trong, nghỉ một chút rồi đi về.
Vườn cuối cùng chẳng có ai lên chỉ có tôi một mình, 7-8 bậc cầu thang sườn núi, tôi lấy tay đẩy nhẹ cửa vườn mở, tôi ngó um tùm cây chuối, ngõ hẻm đi lên chia hai đường, tôi đi đàng bên trái hết vườn chuối thấy đậu xanh và khóm, như gợn cho chợt nhớ lời người tên Phành nói là ngó xuống thấy xanh hết như cây phủ, tôi bước lui từng bước và để ý vào chỗ rậm rạp, lui từng bước dưới bụi chuối mịt mù rừng chuối không ngó thấy trời rồi cũng đến con đường chia về bên phải dưới rừng chuối. Tôi quên để ý mải tìm kiếm, không ngó cái âm u, ẩm ướt của rừng chuối mà mình ở trong đó một mình, trong khoảng lạnh da gà lạnh hồn đó thì bỗng nhiên tôi nghe phảng phất tiếng cô chủ tiệm gọi tôi vang vẳng vào tai: "Tôi chờ anh nè!" Tôi dừng bước, bắt đầu ngó vòng quanh về đằng cổng vào thì dốc xuống theo sườn núi cỡ 20 thước cửa đã khép lại rồi.
Tôi cố gượng đếm 1 cho tới 10 để lấy cái bình tĩnh lại. Bước chân nơi tôi đứng, tôi ngó xuống:
- Ông nội, ông bà ông vải, cái mắt cá chân tôi đã kề sát vào cái má của cô chủ tiệm đang nằm chết ở đó, thân thể lạnh giá vào tóc tôi đứng thẳng lên trời cũng không bước đi được nữa, tôi đếm 1 không đến 10, cố gượng thở dài và cố mở miệng gọi bạn đi theo nhau, tôi hò:
- Thấy rồi! Và tôi lấy lại bình tĩnh thì tôi đang đứng ở bên chiếc xe honda với người bạn đi cùng mà đang lay vai hỏi tôi:
- Thấy thật không? Thấy không? Thấy không?
Anh bạn hỏi:
- Từ đường lên đến cổng gần 10 bậc thang, cổng vào thì khép, làm sao mày bay qua cái cổng xuống đường hơn phim tàu kiếm hiệp vậy? Coi tóc tai đứng sững không có sợi nào nằm vậy?
Hai người bạn nữa tắm ở thác nước, xong đi lên thấy tôi cười đứt ruột, thấy mặt tôi tái mét và nói không nên lời lúc đó và tôi chỉ làm được là chỉ tay vào cái vườn đó thôi. Tôi đưa chìa khóa xe honđa cho bạn và đi bộ xuống thác nước nằm cho tỉnh rồi đi về nhà ngủ luôn. Chiều hôm đó có hai người già tuổi đến dẫn tôi vào chùa gọi hồn vía lại, tôi thấy đỡ nhiều và về nhà ngủ tiếp, cũng không được đi coi lễ đua ghe luôn.
Trên đời khi nào mà nghe người nói về chuyện ma thì tôi thấy như cốt chuyện này vẫn phảng phất bên người tôi với da gà da ngỗng gì không biết. Và chuyện đến đây cũng đã hết.
